Ministerstwo Edukacji przygotowało szereg zmian, które wchodzą w życie wraz z początkiem nowego roku szkolnego. Uczniowie zmierzą się z nową, „uszczuploną” podstawą programową.

Nowe władze resortu edukacji uznały, że dotychczasowy program nauczania w szkołach jest przepełniony. W związku z tym podjęto decyzję o jego „odchudzeniu”. Pierwsze zmiany wchodzą od nowego roku szkolnego. Są one częścią długofalowych zmian wdrażanych do szkół etapami. W placówkach podstawowych pełna reforma ma wejść w życie od 2026 roku, a na poziomie ponadpodstawowym po 2028 roku.

Mniejszy materiał większa motywacja?

Ministerstwo argumentuje, że dotychczasowe podstawy programowe są „przeładowane, zawierają dużo szczegółowej, encyklopedycznej wiedzy niepotrzebnie obciążającej uczniów”.

Nowy program edukacyjny w założeniu ma pozwolić na lepsze opanowanie go przez uczniów, co powinno zwiększyć ich motywację do nauki. W tym celu zrezygnowano z niektórych zagadnień, a zakres innych został zmniejszony i doprecyzowany. Zredukowano również ilość zagadnień, których omówienie przez nauczycieli uznawane jest za obligatoryjne. Dodatkowo w szkołach ponadpodstawowych niektóre tematy zostały przesunięte z zakresu podstawowego na rozszerzony.

Zdaniem MEN nowe rozwiązania pozwolą zwiększyć autonomie nauczycieli realizujących podstawy programowe. Prowadzący zajęcia mogą decydować, które elementy zostaną omówione podczas lekcji. Ma to również pozwolić na szczegółowe realizowanie najważniejszych treści.

Co zostanie po staremu?

Zmiany programowe, które zmniejszą treści nauczania o ok. 20 proc., nie dotkną wszystkich przedmiotów. Na II etapie edukacyjnym, obejmującym klasy IV-VIII szkoły podstawowej, zmniejszy się zakres zagadnień z języka polskiego, języka obcego nowożytnego, języka łacińskiego, języka mniejszości narodowej lub etnicznej, języka regionalnego – kaszubskiego, historii, wiedzy o społeczeństwie, matematyki, biologii, geografii, chemii, fizyki i informatyki. Wolne od zmian pozostają przyroda, technika, muzyka, plastyka, edukacja dla bezpieczeństwa, wychowanie fizyczne, wychowanie do życia w rodzinie oraz etyka.

„Uszczuplenie” podstawy programowej o ok. 20 proc. obejmuje także liceum, technikum i szkołę branżową II stopnia.

Na tym etapie edukacji zmniejszono liczbę tematów z języka polskiego, języka obcego nowożytnego, języka łacińskiego, języka mniejszości narodowej lub etnicznej, języka regionalnego – kaszubskiego, historii wiedzy o społeczeństwie, historii i teraźniejszości, matematyki, biologii, geografii, chemii, fizyki, informatyki, filozofii, języka łacińskiego i kultury antycznej, historii muzyki i historii sztuki. Także tutaj, podobnie jak na wcześniejszym etapie, bez mian pozostaje zakres nauczania z muzyki, plastyki, wychowania fizycznego, wychowania do życia w rodzinie, edukacji dla bezpieczeństwa, etyki i dodatkowo z biznesu i zarządzania.

Nowa lista lektur

Od dłuższego czasu mówiło się o zmianach, które dotkną język polski, a dokładnie listę lektur.

Redukcja poznawanej w szkole literatury stała się faktem i uczniowie klas IV-VI nie będą już czytali „Katarynki” Bolesława Prusa oraz „W pustyni i w puszczy” Henryka Sienkiewicza.

Z kolei pozycje czytane do tej pory w całości, takie jak „Pan Tadeusz”, Quo vadis” czy „Syzyfowe prace” młodzież z klas VII-VIII pozna jedynie we fragmentach.

Z listy literatury obowiązkowej w szkołach ponadpodstawowych zniknął m. in. „Potop” Henryka Sienkiewicza”, który będzie omawiany tylko we fragmentach.

Znika HiT

Nowy rok szkolny to także likwidacja realizowanego od kilku la przedmiotu Historia i Teraźniejszość. Nowe władze resortu edukacji zdecydowały o \wycofaniu przedmiotu, na którym młodzież poznawała m. in. XX-wieczne totalitaryzmy, etapy wojen na Bliskim Wschodzie czy omawiała rolę Kościoła katolickiego w walce z reżimem komunistycznym w Polsce. Teraz HiT zostanie zastąpiony przez edukację obywatelską**.

Już pierwszego dnia szkoły zmianę odczują uczniowie klas pierwszych szkół średnich. Z kolei młodzież, która rozpoczęła w poprzednich latach realizację Historii i Teraźniejszości, dokończy naukę przedmiotu. Nowe przepisy przewidują, że HiT całkowicie zniknie ze szkół w roku szkolnym 2026/2027.

Bez prac domowych

W nowym roku szkolnym będą nadal obowiązywały wprowadzone przed kilkoma miesiącami wytyczne dotyczące zadawania prac domowych. Tym samym w klasach 1-3 nie może zadać na czas wolny od zajęć dydaktycznych prac pisemnych, z wyjątkiem ćwiczeń usprawniających motorykę małą oznaczającą rozwijanie umiejętności ruchowej dłoni. Prowadzący lekcje nie może również zadawać uczniom prac domowych o charakterze praktyczno-technicznym.

Z kolei w klasach 4-8 może zadać uczniom pisemną lub praktyczno-techniczną pracę domową. Jednak wspomniane zadanie nie jest obowiązkowe, a za jej wykonanie nauczyciel nie wystawia oceny, a jedynie sprawdza ją i omawia z uczniem.

Maciej Sielicki

Na wideo profesor Andrzej Nowak omawia zmiany programowe w nauczaniu historii

Na zdjęciu: Rozpoczęcie roku szkolnego/Fot. Julita Szewczyk/Fratria